อาการเหล่านี้เป็นอาการที่แปลกประหลาด และพบบ่อยในผู้ป่วยกลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุข (RLS)

กลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุข (Restless Legs Syndrome: RLS)    

                โรคนี้พบได้ในผู้มีสุขภาพแข็งแรง  แต่บางครั้งพบร่วมกับโรคอื่นๆ เช่น ไตวายเรื้อรัง โรคซีด เป็นต้น โดยทำให้การนอนและคุณภาพชีวิตแย่ลง  นอนหลับยาก โรคนี้มักมีอาการที่ขาแต่สามารถเกิดขึ้นกับส่วนอื่นๆได้เช่นกัน  ผู้ป่วยจะรู้สึกเหมือนมีตัวอะไรมาไต่ที่ขา  มักไม่มีอาการเจ็บปวดหรือชา  แต่ในบางรายอาจมีอาการปวดได้

                นอกจากความง่วงตอนกลางวัน ยังมีปัญหาในเรื่องรบกวนในการเดินทาง  ทางรถ  เรือ  หรือเครื่องบิน  ที่ต้องใช้เวลานานและนั่งอยู่เฉยๆ  เพราะผู้ป่วยจะทนอยู่นิ่งไม่ได้  อาการจะมีอยู่ไม่ว่าจะอยู่ในห้องเรียน  โรงภาพยนต์  ฟรือห้องประชุม  ซึ่งอาจนำไปสู่ถาวะซึมเศร้าและวิตกกังวลได้

โรคภาวะขากระตุกขณะหลับ (Periodic Limb Movement Disorder: PLMD) 

                มีอาการขยับขาขณะหลับ  คุณภาพการนอนและความสามารถในการทำงานลดลง  ต่างจาก RLS ที่โรคนี้ไม่มีอาการที่รู้สึกว่ามีตัวอะไรมาไต่ที่ขา  หรืออยากขยับขา  แต่ PLMD จะมีอาการขากระตุกขณะหลับซึ่งได้ประวัติจากคู่นอน  การกระตุกขาขณะหลับเรียกว่า  periodic limb movements of sleep  (PLMS)

                PLMS มักมีอาการที่ขาแต่สามารถเกิดขึ้นกับส่วนอื่นๆได้  มักเกิดขึ้นในช่วงครึ่งคืนแรกของการนอน  หากมีการขยับขาตั้งแต่ 5  ครั้งขึ้นไปต่อชั่วโมง  อาจทำให้นอนหลับได้ไม่สนิท

                ผู้ป่วยอาจตื่นตอนกลางคืนหลายครั้งจากการที่ขากระตุก แต่บางรายก็อาจไม่รู้ถึงการตื่น  ผู้ป่วยจะมีคุณภาพการนอนที่แย่ลง  ง่วงมากตอนกลางวัน  การวินิจฉัยจำเป็นต้องตรวจการนอนหลับ  แต่การกระตุกของขาขณะหลับ (PLMS) อาจเกิดจากโรคจากการหลับอื่นได้  เช่นโรคหยุดหายใจขณะหลับชนิดอุดกั้น (OSA)

                ป่วยจะมีอาการรุนแรงขึ้นขณะตั้งครรภ์โดยเฉพาะช่วง 2ไตรมาสหลัง  ผู้ป่วยอายุน้อยกว่า 30 ปีพบได้น้อย 1ใน3ผู้ป่วยอายุ 50-65ปี  และเกือบครึ่หนึ่งของผู้ป่วยอายุกว่า65 ปี  พบได้ทั้งในชายและหญิงเท่าๆกัน

สาเหตุของโรค

                RLS ประมาณ 30%ของผู้ป่วยมีประวัติของโรคในครอบครัว  โดยในกลุ่มที่มีประวัติในครอบครัวมักเริ่มมีอาการเร็วกว่าผู้ไม่มีประวัติในครอบครัว (ก่อนอายุ 45 ปี)  โรคนี้มีความสัมพันธ์กับโรคอื่น  เช่น โลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก  โรคไต  กล้ามเนื้อผิดปกติ  ขาดสารอาหารบางชนิด  ภาวะที่กระตุ้นให้เกิดRLSได้เช่นสูบบุหรี่  อดนอน  การใช้ยาบางชนิด

การวินิจฉัยโรค

                RLS  วินิจฉัยได้จากการซักประวัติไม่จำเป็นต้องตรวจการนอนหลับ  อาการจะดีขึ้นเมื่อขยับขา  แย่ลงในช่วงกลางคืน

                PLMS  &  PLMD  วินิจฉัยได้จากการตรวจการนอนหลับแล้วพบว่าการกระตุกของขาและไม่ได้เป็นโรคจากการหลับอื่นๆ 

การรักษา

                รักษาโรคที่เป็นสาเหตุ เช่น การให้ธาตุเหล็กเพื่อรักษาภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก

                การใช้ยาเพื่อเพิ่มสาร dopamine ในระบบประสาท เช่น pramipexole

 

บทความโดยคณะแพทย์ศูนย์นิทราเวช โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์

(ดัดแปลงจากบทความของสมาคมแพทย์โรคจากการหลับแห่งประเทศสหรัฐอเมริกา)